dönüm

Dönüm nedir, ne demek, nasıl hesaplanır, neye  karşılık gelmektedir. Dönüm  bir alan ölçüsü birimi olup evrensel bir ölçü birimi değildir. Bu yüzden tapu işlemleri gibi resmi işlerde 'dönüm' kullanılmaz, geçersizdir. Resmi işlemlerde dekar yada  metrekare (m²) kullanılır. Türkiye'nin her  tarafında  1 dönüm = 1Dekar ( 1000 metrekare ) olarak kullanılmasa da,  genel olarak   1 dönüm = 1 Dekar (1000 metrekare )  olarak kullanılmaktadır.  Bazı il, ilçe  ve  köylerimizde bu durum farklılık gösterdiği için, burada  yaşayan halkımız  1 dönüme  1,3 dekar - 1,5 dekar - 1,6 dekar-  2 dekar - 2,5 dekar vb. civarlarda alanları eşdeğer  kullandığı  için dönüm-dekar  karışıklığına sebep olmuştur.    Hatta  bu durum on yıllardan beridir de  aynı şekilde  devam etmektedir. Öyle ki, google  verilerine   göre  ülkemizde 'Dönüm' kelimesi 'Dekar' kelimesinden en az  3  kat daha  fazla  kullanılmaktadır. Özellikle  çiftçilerimiz tarafından kullanılan dönüm kelimesi madem yanlış ise  doğru değilse, neden bir  türlü dönüm kelimesinden vazgeçilip  dekar kelimesine  dönüşmüyor. Dekar ile  dönüm aynı şey mi ?

Dekar Yerine Neden Dönüm Halen Kullanılıyor ?

Dönüm nedir ve  neden dönüm yerine  halen dekar  kullanılmıyor sorusunun cevabını anlamak için dönümü hangi bölgeler  1 dekar alan biriminden farklı şekilde  kullanıyor bunu iyi anlamak gereklidir. Çünkü 1 dönümü 1 dekardan farklı alan değerlerinde  kullananlar  var  olduğu sürece  bu karmaşa devam edecektir. Yine  yukarıda  bahsettiğimiz gibi 'dönüm' kelimesinin kullanım oranı google  kaynaklarına  göre 'dekar' kelimesine göre  en az  3  kat daha  fazla  kullanılmaktadır  ülkemizde. 

Örneğin Konya  ilimizi örnek alacak olursak, Konya  ili, ülkemizde  tarımın en iyi şekilde  yapılmaya  çalışıldığı, teknolojiyi yakından takip eden, ülkemizin en çok tarım arazisine sahip, ortalama  verimleri de son derece yüksek olduğu bir  yerdir. Gelin görün ki Konya  halkının bır kısmı  1 dönümü 2.5 dekar  olarak, bir  kısmı da 2 dekar olarak kullanıyor. Karapınar, Beyşehir, Ereğli, Çumra gibi Konya'nın güneyindeki ilçeler 2,5 dekarı 1 dönüm kabul ederken, Sarayönü, Kadınhanı gibi Konya'nın kuzeyindeki ilçelerde 2 dekarı 1 dönüm olarak kabul ediyorlar.  Bunun sebebi Konya  çiftçisinin dünya  standartları nedir, dekar  nedir vb. kavramları bilmediği için mi yoksa  başka  bir şey mi ? Tabii ki başka  bir şey. Çünkü Konya  çiftçisi dedelerinden ve  babalarından öğrendiği  çiftçilik mesleğinde arazisinde  işlem yaparken  el alışkanlıklarını  hep  2-2,5 dekara  göre  yani onlara  göre  1 dönüme  göre  alıştırmış. Bu şekilde daha  kolayına  gelmiş. Bu şekilde de  devam etmiş. Sonrasın da  tarlasındaki verim hesabını yaparken de, satarken de, sürerken de hep 'Konya Dönümü' kavramına  göre  çalışmışlar. Alışık olmayanlara  ters  gelse de  alışmayanlar  için bir  sorun yok. Herkes  nasıl kolayına  gelirse  öyle devam ediyor. Sonuç olarak 'Konya Dönümü' dediğimizde bile  yine  sabit bir değer  olmayıp ilçesinden ilçesine  değiştiğini görüyoruz. 

Tabii ki sadece Konya  ilimiz değil. İzmir Bergama  ilçesinde  1 dönümü 1,6 dekara göre  kullanılıyorken, İzmir Ödemiş  ilçesinde    1 dönümü 2 dekar  yerine, İzmir Kiraz ilçesinde 1 dönümü 1,406 dekar yerine, Nevşehir Hacıbektaş ilçesinde 1 dönümü 1,6 dekara göre   hesap edilmektedir. Görüldüğü üzere  aynı ilde  bile  1 dönüm dediğimizde   dekar  karşılığı olarak 3  ayrı alandan bahsetmiş oluyoruz. 

Biz dönüm nedir, neden dekar değil de  dönüm kullanılıyor sorusunun cevabını açıklarken her  ne  kadar alışkanlıklar bu hale getirmiş desek te  özellikle  İzmir Kiraz örneğinde  olduğu gibi 1 dönüm = 1,406 dönüm olarak kullanılması, arazilerin  miras  olarak bölüştürülmesi aşamasında  eldeki var  olan arazileri, örneğin 5  mirasçı kardeş, farklı farklı yerdeki arazileri  5 eşit  parçaya  bölerken, pay ederken ortak bölenlerinin en büyüğü belki de  1,406 dekara  karşılık geldiği için böyle  oldu. Bu sayede  herkese  metresine  kadar eşit  alan düşmüş oldu. 

        Yine  bir  ihtimalde  halk tabiri ile 'Babanın tarlasını mı adımlıyorsun' gibi tarlaları ölçerken olabildiğince  büyük adımlar ile ölçülür. Dönüm kavramına  tarihsel olarak baktığımızda  belki de geçmişte adım usulü tarla  bölüşülürken 1 adımın 1 metreden büyük değerlere  gelmesi sebebi ile yöreden yöreye  dekar  ile dönüm arasındaki farkın  ve  karmaşanın ortaya  çıktığı kanaatindeyiz. Şöyle ki adımlama  usulü ile  tarla alanı ölçümünde tüm adımların eşit olmasını, ancak atabildiğiniz kadar  büyük adım atarak sağlayabilirsiniz. Eğer  küçük küçük adımlar ile  tarla  ölçümü olsaydı bir adım örneğin 102 cm geliyorsa diğer adım 110 cm, diğeri  111 cm, diğeri 120 cm gelebilirdi. Ama  en büyük büyük adım  ile  tarla adımlandığında  bu konuda  tecrübeli birisi örneğin en büyük adımı 1,5 metre  hemen hemen tüm adımlarını 1,5  metre  olarak atabilir.  Hatta anlaşılan şu ki Konya  dönümünün 2,5 dekara yani 2500 metrekareye  karşılık geldiğini düşünürsek uzun ve genişlikten 1000 adım atıldığında  1 dönüm olması için bir adımın yaklaşık olarak  1.5811 metre olduğu anlaşılmaktadır. Her şeyin ihtiyaçtan kaynakladığını  varsaydığımızda çiftçilerimiz  her seferinde arazi ölçüm cihazlarıyla  tarlasını başkasına parası karşılığı   ölçtüreceğine, en pratik şekilde adımlayarak kendisi ücretsiz ölçebilmektedir. Bu sayede  çiftçilerimiz ekstra  topoğrafik ölçüm cihazları ile  ölçüm vb. masraflara  girmeden bu işi kolayca  halletmişlerdir. Halende  adımlama  usulü çiftçilerimiz  tarafından yaygın şekilde  kullanılmaktadır. Hatta  öyle ki bölüşülen arazilerin resmi tapu deviri işlemleri yapılırken tapu kadastro personelleri ölçtüğünde kardeşlerden bir  tanesinin daha  çok araziyi yıllardır  ektiği, diğerinin daha  az  ektiği gibi konuların ortaya  çıktığına  halende  rastlamaktayız.